سوره لیل
| < شمس - ضحی > | |
|---|---|
|
| |
| شماره سوره | ۹۲ |
| جزء | ۳۰ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۹ |
| مکی/مدنی | مکی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۲۱ |
| تعداد کلمات | ۷۱ |
| تعداد حروف | ۳۱۶ |
سوره لیل، نود و دومین سوره و از سوره‌های مکی قرآن که در جزء سی‌ام جای دارد. چون در آغازِ این سوره به لیل (شب) سوگند یاد شده، آن را «لیل» نامیده‌اند. سوره لیل از دو گروه سخن می‌گوید: گروهی که پرهیزکارند و با بخشش مال، به دنبال خشنودی خدا هستند و گروهی که تنگ‌نظرند و وعده بهشت را دروغ می‌دانند.
در روایات آمده است هر كس سوره لیل را بخواند، خداوند آنقدر به او می‌بخشد که راضی شود، و او را از سختی‌ها نجات می‌دهد و مسیر زندگی را برایش آسان می‌سازد.
معرفی
- سبب نامگذاری
این سوره را «لیل» می‌نامند، چون خداوند در آغاز آن به شب، قسم خورده است
- محل و ترتیب نزول
سوره لیل جزو سوره‌های مَکّی و در ترتیب نزول، نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، نود و دومین سوره است و در جزء ۳۰ قرآن جای دارد.علامه طباطبایی با توجه به نظم و سیاق آیات، احتمال مکی و یا مدنی بودن سوره را داده است.
- تعداد آیات و ترتیب:
سوره لیل ۲۱ آیه، ۷۱ کلمه و ۳۱۶ حرف دارد. این سوره جزو سوره‌های مفصلات (دارای آیات کوتاه) و از سوره‌هایی است که با سوگند آغاز می‌شود.
محتوا
این سوره احوال و سرنوشت دو گروه را بیان می‌کند.
- نخست، گروه پرهیزکاران و تقواپیشگان؛ یعنی کسانی که در راه خدا انفاق می‌کنند و با بخششِ مال برای جلب خشنودی خدا، پاکدلی می‌یابند. قرآن به آنان وعده خشنودی خدا و رستگاری می‌دهد.
- دوم، گروه شقاوت‌پیشه (سخت‌دل)؛ یعنی کسانی که خساست می‌ورزند و وعده بهشت را دروغ می‌پندارند. قرآن این افراد را به هلاکت تهدید می‌کند می‌گوید اینان مالشان را از روی دنیادوستی و تنگ‌نظری، از بخشش به دیگران دریغ می‌کنند؛ در حالی که این مال فریادرس آنان در روز جزا نخواهد بود.المیزان غرض سوره را انذار و بیم دادن دانسته از این راه که به انسان‌ها بفهماند تلاش‌هایشان متفاوت است ، بعضى از آنها انفاق مى کنند، و از خدا پروا دارند، و وعده نیکوی خدا را تصدیق مى کنند، و خداى تعالى هم در مقابل ، حیاتى جاودانه و سراسر سعادت در اختیارشان مى گذارد، و بعضى دیگرند که بخل مى ورزند، و خود را بى‌نياز می‌بینند و وعده نیکوی خداوند را تکذیب مى کنند، و خداوند هم آنان را به سوی عاقبتی شقاوتمند رهنمون می‌شود. وی هم چنان بر این باور است که در این سوره بر انفاق مال عنایت ویژه ای شده‌است.
| تأثیر بخل و انفاق در سعادت انسان | |||||||||||||||||||||||||
| مطلب دوم؛ آیه۱۲-۲۱ تأثیر انفاق و بخل در سعادت اخروی | مطلب اول؛ آیه۵-۱۱ تأثیر انفاق و بخل در کسب توفیقات معنوی | مقدمه؛ آیه۱-۴ اقدامات متناقض انسان در مسائل معنوی | |||||||||||||||||||||||
| نکته اول؛ آیه ۱۲-۱۶ دچارشدن افراد بخیل به آتش سوزان | نکته اول؛ آیه ۵-۷ تأثیر انفاق در هموارشدن راه خوشبختی | ||||||||||||||||||||||||
| نکته دوم؛ آیه ۱۷-۲۱ رهایی انفاق‌کنندگان مخلص از آتش دوزخ | نکته دوم؛ آیه ۸-۱۱ تأثیر بخل در هموار شدن راه بدبختی | ||||||||||||||||||||||||
شأن نزول
درباره شأن نزول سوره لیل در تفسیر نمونه آمده‌است: مردى شاخه‌ی يكى از درختان خرمایش بالاى خانه فرد فقيرى قرار گرفته بود. صاحب نخل هرگاه برای چیدن خرما بالا می‌رفت، گاه چند دانه از آنها در خانه همسایه فقير مى‌افتاد و كودكانش آنها را برمى‌داشتند. آن مرد از نخل پایین می‌آمد و خرما را از دست کودکان مى‌گرفت و اگر خرما را در دهان يكى از آنها مى‌ديد انگشتش را در داخل دهان او مى كرد تا خرما را بيرون آورد.
مرد فقير نزد پيامبر(ص) شكايت کرد و پیامبر(ص) با صاحب نخل دیدار كرد و به او پیشنهاد داد در ازای مالکیت این نخل، نخلى در بهشت برای او تضمین می‌کند؛ اما آن شخص نپذیرفت. یکی از اصحاب پيامبر(ص) به نام «ابوالدّحداح»، آن نخل را به چهل نخل از مالک آن خرید و در اختیار پیامبر گذاشت تا رسول خدا(ص) آن را به آن خانواده فقیر ببخشد. در اينجا سوره والليل نازل شد.
دو گونه هدایت الهی
هدایت گاهی به معنای نشان دادن راه است(ارائه طریق) و گاه به معنای رساندن جویای هدایت به مقصد و هدف است( ایصال الی المطلوب) و بر اساس آیه ۱۲ (إِنَّ عَلَيْنَا لَلْهُدَىٰ ترجمه:همانا هدايت بر ماست.) هدایت در باره خداوند متعال هم می‌تواند به معنای نخست باشد زیرا خداوند مردمان(جنیان و آدمیان) را آفریده تا بندگی اش کنند و حکمتش اقتضاء می‌کند که آنان را به سوی عبادت که هدف خلقتشان است هدایت کند و به این در آیات فراوانی از قرآن اشاره و تصریح شده‌است. هدایت به معنای دوم (ایصال الی المطلوب)نیز درباره خداوند صادق است چرا که از شوؤن ربوبیت الهی است و مطلوب، همان بهره مندی بندگان از حیات طیبه و سعادت ابدی و استقرار در بهشت در آخرت در پرتو بندگی و عبودیت و اعمال صالح است.
فضیلت و خواص
در تفسیر مجمع البیان از پیامبر(ص) نقل شده است هر كس سوره لیل را قرائت كند، خداوند به اندازه‌ای به او نعمت می‌دهد تا راضی شود و او را از سختی و تنگی رهایی می‌دهد و كارها را بر او آسان می‌كند. همچنین شیخ صدوق از امام صادق(ع) روایت می‌کند هر كه سوره لیل را در روز یا شب قرائت كند، تمام اعضای بدنش بر اعمال نیک او شهادت می‌دهند و خداوند شهادت آنها را می‌پذیرد و فرد به بهشت راهنمایی می‌شود.
در تفسیر برهان برای این سوره خواصی ذکر شده است، از جمله ندیدن حوادث ناخوشایند، امنیت و بهره مندشدن از (نعمت) خوب خوابیدن درمان تب و به هوش آمدن بیمار صرعی اگر در گوش او خوانده شود.
متن و ترجمه
سوره لیل
| مـتـن | ترجمه |
|---|---|
| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ وَاللَّيْلِ إِذَا يَغْشَىٰ ﴿١﴾ وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ ﴿٢﴾ وَمَا خَلَقَ الذَّكَرَ وَالْأُنثَىٰ ﴿٣﴾ إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّىٰ ﴿٤﴾ فَأَمَّا مَنْ أَعْطَىٰ وَاتَّقَىٰ ﴿٥﴾ وَصَدَّقَ بِالْحُسْنَىٰ ﴿٦﴾ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْيُسْرَىٰ ﴿٧﴾ وَأَمَّا مَن بَخِلَ وَاسْتَغْنَىٰ ﴿٨﴾ وَكَذَّبَ بِالْحُسْنَىٰ ﴿٩﴾ فَسَنُيَسِّرُهُ لِلْعُسْرَىٰ ﴿١٠﴾ وَمَا يُغْنِي عَنْهُ مَالُهُ إِذَا تَرَدَّىٰ ﴿١١﴾ إِنَّ عَلَيْنَا لَلْـهُدَىٰ ﴿١٢﴾ وَإِنَّ لَنَا لَلْآخِرَةَ وَالْأُولَىٰ ﴿١٣﴾ فَأَنذَرْتُكُمْ نَارًا تَلَظَّىٰ ﴿١٤﴾ لَا يَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى ﴿١٥﴾ الَّذِي كَذَّبَ وَتَوَلَّىٰ ﴿١٦﴾ وَسَيُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى ﴿١٧﴾ الَّذِي يُؤْتِي مَالَهُ يَتَزَكَّىٰ ﴿١٨﴾ وَمَا لِأَحَدٍ عِندَهُ مِن نِّعْمَةٍ تُجْزَىٰ ﴿١٩﴾ إِلَّا ابْتِغَاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الْأَعْلَىٰ ﴿٢٠﴾ وَلَسَوْفَ يَرْضَىٰ ﴿٢١﴾ | به نام خداوند رحمتگر مهربان سوگند به شب چون پرده افكند، (۱) سوگند به روز چون جلوه‌گرى آغازد، (۲) و [سوگند به] آنكه نر و ماده را آفريد، (۳) كه همانا تلاش شما پراكنده است. (۴) اما آنكه [حق خدا را] داد و پروا داشت، (۵) و [پاداش] نيكوتر را تصديق كرد، (۶) بزودى راه آسانى پيش پاى او خواهيم گذاشت. (۷) و اما آنكه بخل ورزيد و خود را بى‌نياز ديد، (۸) و [پاداش] نيكوتر را به دروغ گرفت، (۹) بزودى راه دشوارى به او خواهيم نمود. (۱۰) و چون هلاك شد، [ديگر] مال او به كارش نمى‌آيد. (۱۱) همانا هدايت بر ماست. (۱۲) و در حقيقت، دنيا و آخرت از آن ماست. (۱۳) پس شما را به آتشى كه زبانه مى‌كشد هشدار دادم. (۱۴) جز نگون‌بخت‌تر[ين مردم] در آن درنيايد: (۱۵) همان كه تكذيب كرد و رخ برتافت. (۱۶) و پاك‌رفتارتر[ين مردم] از آن دور داشته خواهد شد: (۱۷) همان كه مال خود را مى‌دهد [براى آنكه] پاك شود، (۱۸) و هيچ كس را به قصد پاداش‌يافتن نعمت نمى‌بخشد، (۱۹) جز خواستن رضاى پروردگارش كه بسى برتر است [منظورى ندارد]. (۲۰) و قطعاً بزودى خشنود خواهد شد. (۲۱) |
| سوره پیشین: سوره شمس | سوره لیل سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی | سوره پسین: سوره ضحی |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵-۱۲۶۴.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآن، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۶.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص ۳۰۲.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵-۱۲۶۴.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵-۱۲۶۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۰۲
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۸۰ش، ج۲۷، ص۷۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۰۹.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۲۰، ص۳۰۴.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۱۵ق، ج۱۰، ص۳۷۳.
- ↑ صدوق، ثواب الاعمال، ۱۳۸۲ش، ص۱۲۳.
- ↑ بحرانی،البرهان، ۱۴۱۶ق،ج۵،ص۶۷۵.
- ↑ بحرانی، البرهان، ۱۳۸۸ش ، ج۵، ص۶۷۵.
منابع
- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- بحرانی، سیدهاشم، البرهان، ترجمه رضا ناظمیان، علی گنجیان و صادق خورشا، تهران، کتاب صبح، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، ۱۳۸۸ش.
- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ج۲، به کوشش بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- صدوق، محمد بن علی، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، تحقیق: صادق حسن زاده، تهران، ارمغان طوبی، ۱۳۸۲ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۱۵ق.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآن، [بی‌جا]، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۸۰ش.
پیوند به بیرون